Aman Saspayev (15 Ekim 1929 – 2015)
1960’lı yılların daha özgür atmosferinde edebiyat dünyasında özgün hikâyeleriyle boy gösteren Aman Saspayev 1929’da Isık Göl şehrinin Tüp kasabasına bağlı Ken Suu köyünde dünyaya gelmiştir. 1933 yılında Saspayev ailesi Doğu Türkistan’ın Kulca şehrine göç etmiştir.
Aman Saspayev ilköğrenimini Kulca şehrindeki Kazak ve Uygur okullarında görmüştür. 1950 yılında eğitimini tamamlayıp okuduğu okulda iki yıl öğretmenlik yapmıştır. 1952-1955 arasında Pekin’de Azınlı
Aman Saspayev (15 Ekim 1929 – 2015)
1960’lı yılların daha özgür atmosferinde edebiyat dünyasında özgün hikâyeleriyle boy gösteren Aman Saspayev 1929’da Isık Göl şehrinin Tüp kasabasına bağlı Ken Suu köyünde dünyaya gelmiştir. 1933 yılında Saspayev ailesi Doğu Türkistan’ın Kulca şehrine göç etmiştir.
Aman Saspayev ilköğrenimini Kulca şehrindeki Kazak ve Uygur okullarında görmüştür. 1950 yılında eğitimini tamamlayıp okuduğu okulda iki yıl öğretmenlik yapmıştır. 1952-1955 arasında Pekin’de Azınlık Milletler Enstitüsünde öğrenim görmüştür. 1956 yılnda henüz eğitimini tamamlamadan Ürümçi şehrinde halk matbaasının Kırgız bölümünde redaktör olarak göreve başlamıştır. 1962’de vatanı Kırgızistan’a dönmüş, bir yandan Ken Suu köyünde traktör şoförü olarak çalışırken, diğer yandan hikâyelerini süreli yayınlarda yayımlatmıştır. 1967 yılında SSCB Yazarlar Birliği üyeliğine kabul edilmiş ve Isık Göl bölgesi Kırgızistan Yazarlar Birliği temsilcisi olarak görev yapmıştır. Daha sonra ise, Cengiz Aytmatov’un da kabul edildiği, Moskova’daki SSCB Yazarlar Birliği Gorki Edebiyat Enstitüsünde edebiyat eğitimi almıştır (Samagonov, 1976: 477).
Saspayev edebiyat dünyasına Çin’de yaşadığı dönemlerde adım atmış, 1946 yılında “Tönkörüs Tanı” adlı Kazakça yayınlanan gazetede ilk şiirlerini Kazakça, “İnkılabi Şarki Türkstan” gazetesinde ise Uygurca kaleme aldığı deneme ve hikâyelerini yayımlatmıştır (Akmataliyev, 2015: 39).
Yazar ülkesi Kırgızistan’a döndüğünde ona baba tarafından akrabası olan Kırgız edebiyatının ünlü yazarı Tügölbay Sıdıkbekov destek olmuştur. Aman Saspayev 1995 yılında Karakol şehrinde Kasım Tınıstanov Devlet Üniversitesinde Çin Dili bölümü başkanı olarak çalışmaya başlamıştır. 1996’da Çince - Kırgızca sözlüğünü hazırlamaya başlamış, 2003 yılında çalışmasını bitirmiştir. Bu sözlük 55 bin kelime ve 7000 hiyerogliften oluşmaktadır (Kudaybergenova, 1967: 11).
Yazar 1994 yılında Kırgızistan Cumhuriyeti kültürüne katkılarından dolayı devlet ödülü almıştır. Birçok hikâyesi Rusça, Fransızca, Çinçe, Tatar Türkçesi, Başkırt Türkçesi, Kazak Türkçesi ve Uygur Türkçesi’ne çevrilmiştir (Aamatov, 2008: 521). Aman Saspayev Çince’den Kırgız Türkçesi’ne birçok eserin çevirisini de yapmıştır. Örneğin Çin tarihi kaynaklarından “Doğuya Bakış” adlı tarihi kitabı Kırgızcaya çevirmiştir. Edip Ahmet Yükneki tarafından kaleme alınan Atabetü‘l-Hakayık’ı Kazak Türkçesi’nden Kırgız Türkçesine “Akıykat Eşigi” adıyla çevirmiştir.
Uzun yıllar çalıştığı Kasım Tınıstanov Isık-Köl Devlet Üniversitesinde profesör unvanı ile görev yaparken 2015’te hayatını kaybetmiştir (http://teis.yesevi.edu.tr).
Köy insanı yazarın en çok sevdiği kahramanlardır. Saspayev hikâyelerinde sıradan insanların hayat hikayelerini ve iç dünyalarını anlatır. Kahramanlarının psikolojik hallerini başarılı bir şekilde işler. Aman Saspayev, insan psikolojisini tasvir etme bakımından başarılıdır. Onun küçük, ama zengin hikâyeleri sosyal psikolojik türe aittir (Cakıpbekova, 2012: 13).
Aman Saspayev’in kaleme aldığı romanlar da bulunmaktadır. Saspayev 1977 yılında “Partorg” adlı romanını kaleme almıştır. Yazar eseri düzenleyip 1989 yılında “Too Çabalekeyi” (Dağ Kırlangıcı) adıyla tekrar yayımlamıştır. Aman Saspayev ‘in “Şaşkedegi Kara Tuman” (Kuşluk Vaktinde Sis) adlı otobiyografik eseri 2012 yılında yayımlanmıştır. Eserde yazarın günlüklerinden parçalar bulunmaktadır. Yazar vatanı Kırgızistan’a dönüş yaptığı 1962’ye kadarki ömrünü edebi bir dille kaleme almıştır.
Devamını Oku
