Eşref Şemi-Zаde 21 Haziran 1908’de Kırım’ın Kezlev (Gözleve) şehrinde doğmuştur. Babası Kezlev’in belli başlı simâlarından Hoca Abdurrahman Efendidir. Küçük Eşref rüşdiye mektebini bitirir, daha sonra bir Sovyet
mektebinde tahsile devam eder. Eşref Şemi-Zаde’nin ilk şiiri Kırım Türkçesiyle basılan (Arap harfli) “İleri” edebi mecmuasında, 1925 yılında çıkar.
Bir çocuk mecmuası olan “Közaydın”da, 1924’te henüz 18 yaşındayken, yayının mesul muharriri olarak çalışmaya başlar.
Eşref Şemi-Zаde 193
Eşref Şemi-Zаde 21 Haziran 1908’de Kırım’ın Kezlev (Gözleve) şehrinde doğmuştur. Babası Kezlev’in belli başlı simâlarından Hoca Abdurrahman Efendidir. Küçük Eşref rüşdiye mektebini bitirir, daha sonra bir Sovyet
mektebinde tahsile devam eder. Eşref Şemi-Zаde’nin ilk şiiri Kırım Türkçesiyle basılan (Arap harfli) “İleri” edebi mecmuasında, 1925 yılında çıkar.
Bir çocuk mecmuası olan “Közaydın”da, 1924’te henüz 18 yaşındayken, yayının mesul muharriri olarak çalışmaya başlar.
Eşref Şemi-Zаde 1932 yılında Moskova Sinema Enstitüsüne kabul edilir. Senarist bölümünde tahsil yapar.
“Dneprelstan” poemini yazar (Dnepr nehrinde büyük bir sovyet inşaatının bir ülkeyi andırdığı için bu adı vermiştir. Emekçi insanın/halkın yaşamını konu eder.) Kırım Türkçesiyle yazılmış bu poem yalnız Kırım Tatar edebiyatında değil, dönemin Sovyet edebiyatı içinde de büyük bir ün kazanır. Poem 1934 yılında ayrı bir kitap
olarak basılır.
Artık geniş bir okuyucu kitlesinin tanıyıp sevdiği genç şair 1934 yılında tertip edilen I. Sovyetler Yazarlar Birliği Kongresi’nin delegesi olur.
Şair 1936-1937 Sovyet Kırım Yazarlar Birliği’nin mesul kâtibi olarak çalışmaya başlar.
Eşref Şemi-Zаde, 1937-1938 senelerinde, Stalin rejimi baskısına maruz kalır. Şair, haksız yere iki kez hapse atılır. Son tutuklanmasında “halk düşmanı” suçuyla (Stalin döneminin aydınlar sınıfına uyguladığı bir suç kavramı) 25 yıl hapis cezası alır. Ancak Stalin’in ölümüyle (1953’ten sonra) bu tür suçluların hakkı iade edilir, suçsuz oldukları ortaya çıkar ve aklanırlar. Eşref Şemi-Zаde de, 5 yıl hapis yattıktan sonra, 1954 yılında serbest bırakılır.
Fakat bundan sonraki hayatı boyunca da şair daima Sovyetler Birliği tarafından “güvenilir değildir” damgasıyla yaşamaya mecbur kalır.
Ancak halk arasında daima halk ozanı olarak sayılıp sevilmiştir.
Eşref Şemi-Zаde 11 Mart 1978 yılında Moskova hastanelerinin birinde vefat etmiştir.
Oğulları ve yakınlarına bıraktığı vasiyetine göre (Kırım’daki Sovyet Yerli İdaresinin bütün engellerine rağmen, Kırım’da herhangi bir Kırım Tatarının yaşaması ile defni yasak olmasına rağmen) ata toprağında, vatan
Kırım’da defnedilmiştir.
Kaynaklar
1. Eşref Şemi-Zаde. Şiirler ve pоemаlаr.
Tаşkent 1978.
2. Eşref Şemi-Zаde. Aslıhan. Poema-Destan.
Akmescit. 2007.
3. Fotoğraflar: YILDIZ Dergisi foto arşiv
Devamını Oku
