Gürcistan’da 500 bin civarında Türk meskûndur. Kendilerine Azeri-ler, Borçalı Karapapakları ya da sadece Türk diyen bu topluluk, zengin halk edebiyatı, âşık şiiri ürünleriyle, ayrıca yazılı edebiyat ürünleriy- le kıvanç du-yarlar. Onların yoğun bulun- dukları Borçalı, Karayazı, Karaçöp, Mühren bölgeleri telli sazın beşiği, ozan sanatının klasik biçimde yaşadığı mekân olarak tanım- lanır. (Maalesef ki, Gürcistan’daki Türklerin bu zengin edebiya-tı, kültürü hakkında Tür- kiye’de az bilinmektedir).
Gürcistan’da 500 bin civarında Türk meskûndur. Kendilerine Azeri-ler, Borçalı Karapapakları ya da sadece Türk diyen bu topluluk, zengin halk edebiyatı, âşık şiiri ürünleriyle, ayrıca yazılı edebiyat ürünleriy- le kıvanç du-yarlar. Onların yoğun bulun- dukları Borçalı, Karayazı, Karaçöp, Mühren bölgeleri telli sazın beşiği, ozan sanatının klasik biçimde yaşadığı mekân olarak tanım- lanır. (Maalesef ki, Gürcistan’daki Türklerin bu zengin edebiya-tı, kültürü hakkında Tür- kiye’de az bilinmektedir). Bu yönde sadece Doç. Dr. Semra Alyılmaz’ın etken faaliyetini saygıyla vurgulaya biliriz. Ve Semra ha-nı- mın altını çizdiği gibi, “Gürcistan’da yaşa- yan Türklerin tarih boyunca vü-cuda getir- dikleri kendi yaşayış ve inanışlarının ürünü olan sözlü ve yazılı edebiyat, basın, yayın faaliyeti Azerbaycan edebî muhitinin, basın, yayın hayatının içine sığmayacak kadar kap- samlıdır” (S. Alyılmaz, Borçalılı Bilim Adamı, Eğitimci, Şair Valeh Hacılar, Ankara 2000, s. 10).
Günümüzde de Gürcistan’da Türkçe ede- biyatın keşiğinde yetenekli şairler, yazarlar
* Prof. Dr., Ardahan Üniversitesi öğretim üyesi.
durmaktadırlar. Borçalı edebi muhitini canlandıran edebi şahsiyetlerin öncülü Rafik Hümmet sayılır.
Değerli okuyuculara şair Rafik Hümmet’i tanıtmaktan mutluluk duyarız.
Şair, gazeteci, tercüman olarak bilinen, daha çok şairliğiyle sevilen Rafik Hümmet, 1965 yılı Gürcistan’ın Bolnisi ilçesi Darbaz köyü doğumludur. (Bu köy öncelikle Osmanlı–Rus savaşı sırasında “Türk Türk’e silah kaldırmaz” haykırarak, Rusya’dan Osman- lı’ya geçmiş, burada eşsiz kahramanlıklar gös-termiş, ozanların dilinde övünç öznesi- ne dönüşmüş ünlü Mihrali Bey’in yurdudur).
Şair, Tiflis Devlet Pedagoji Üniversitesi Filoloji Fakültesi mezunudur. Bir süre Tiflis’te Azerbaycan Türkçesinde yayınlanan “Gür- cistan” gazetesinde, Rustavi kentinde Aşağı Kartlı valiliğinin organı “Region” gazetesinde muha-birlik yapmıştır. Gazetecilik faaliyetini Bakü’de “Şark”, “Faktör”, “Yeni Azer-bay- can” gazetelerinde devam ettirmiş, “Milliyet” gazetesinin baş editörlüğü-nü. 2000 yılında genç yazarlar için tesis edilmiş Azerbaycan Cumhurbaşkanı bursunu kazanmıştır.
2004 yılından Tiflis’te “Edebi Gürcistan” gazetesini yayımlamıştır.
Hali hazırda Tiflis’te ikamet etmektedir. Azerbaycan Yazarlar Birliği Gürcis-tan şubesinin başkanlığını, ayrıca Varlık Kültür Merkezi başkanlığını ve Azerbaycan Türkçesinde yayınlanan “Varlık” gazetesinin yayımcılığını sür-dürmektedir.
Söyleşilerinin birinde: “Ben öz ve koca Tif- lis’in ben bilen sokaklarında yal-nızca dola- şan çılgın bir Türk ruhuyum” söylemiştir.
“Selam, Dünyanın Sahibi” şiirler kitabı (Bakü 2000) edebi çevrelerde ilgiyle karşılanmıştır. Seçkin şiirler güldestesi yayına hazırlanmış- tır.
Şiirlerinin başlıca özelliğini ve özgülüğünü imgelerin bolluğu ve coşkusallığı oluşturur. En çok giraylı (semai) şiir biçimini sever.
Konu açısından dizelerinde Türk, Turan sevdalılığı ağır basar.
O millet ki – damarında Türk kanı akar, Kırk bir yere bölünse de, kırkı çıkamaz. O millet ki – Türk soyuna karalar yakar, Yüz ırmaktan su alsa da, arkı akamaz… Ey Türk oğlu, ey Türk kızı, kendine kayıt, Unutma ki, adil olmaz kendinden kaçan. Büyük Çöl’de uyku basmış o nuru ayılt,
Belki senin öz nurundur gözünden kaçan...
Sevgi duygularında da içtendir: Benimki yaz idi... kısa ömürlü – Bitirdi göz ile kaş arasında.
Kışı sevmeğimin sebebi – seni Sevdim sonbaharla kış arasında.
R. Hümmet, ayrıca 17. yüzyıldan günümüze kadar Gürcistan’daki Türklerin yetiştirdiği şair ve yazarların eserlerinin bir araya getirildiği “Edebi Gürcistan” antolojileri (Tiflis, 2007, 2012) düzenleyicisidir. Bu iri hacimli kitaplar, edebi muhtevası ve bilimsel içeri- ğiyle önem arz etmektedir.
Onun girişimciliğiyle “Köroğlu” destanı, “Bin Bir Azerbaycan Bayatisi”, “Hikâyeler ve Masallar” kitapları Gürcü ve Azeri okuyuculara sunulmuştur.
Çağdaş Gürcü şiirinden birçok örneklerin Azerbaycan Türkçesine çevrilme-sinde de önemli katkılarda bulunmuştur.
Rafik Hümmet’in edebi kişiliği yönünde Ardahan Üniversitesi’nde Gamze Al-kan tarafından Lisans tezi, Ankara Gazi Üniversitesi’nde Seda Kaya Selim tarafından doktora tezi hazırlanmaktadır
Devamını Oku
