Türkiye üniversitelerinde çalışan ilk Saha Türkü olan Yuriy İvanoviç
Cargıstay, 27 Ağustos 1952’de, Saha Cumhuriyeti’nin Verhnevilyuysk şehrinde doğdu. 1969
yılında doğduğu şehirde yer alan İ. N. Barahov ortaokulunu bitiren Cargıstay, eğitimi için
Dağlık Altay bölgesine gitti. Dağlık Altay Devlet Pedagoji Enstitüsünü 1974 yılında bitiren
araştırmacı, 1974- 1976 tarihleri arasında Dağlık Altay Özerk Bölgesi Koş- Agaç rayonunda
yer alan Tobelerskaya ilköğretim okulunda Rus dili ve edebiyatı ö
Türkiye üniversitelerinde çalışan ilk Saha Türkü olan Yuriy İvanoviç
Cargıstay, 27 Ağustos 1952’de, Saha Cumhuriyeti’nin Verhnevilyuysk şehrinde doğdu. 1969
yılında doğduğu şehirde yer alan İ. N. Barahov ortaokulunu bitiren Cargıstay, eğitimi için
Dağlık Altay bölgesine gitti. Dağlık Altay Devlet Pedagoji Enstitüsünü 1974 yılında bitiren
araştırmacı, 1974- 1976 tarihleri arasında Dağlık Altay Özerk Bölgesi Koş- Agaç rayonunda
yer alan Tobelerskaya ilköğretim okulunda Rus dili ve edebiyatı öğretmeni olarak çalıştı.
1976 yılı onun geçmişinde yer alan bilimsel çalışma isteğinin tekrarlandığı yıl oldu. Zira
Cargıstay, Gorno Altaysk Devlet Pedagoji üniversitesi’ne girmeden önceki dönemde kısa bir
süre için (1969- 1970) Verhnevilyuysk Kültür Evi’nde araştırmacı olarak çalışmıştı. Bu bir
yıllık kısa çalışma döneminde ilerideki çalışma alanının halkının kültürü olmasına karar
veren Cargıstay, 1976 yılında SSCB Bilimler Akademisi Sibirya Bölümü Tarih, Filoloji ve
Felsefe Enstitüsünde araştırma görevlisi olarak çalışmaya başladı.
Yuriy İvanoviç Vasilyev- Cargıstay, 1989 yılına kadar Enstitüdeki bilimsel çalışmalarını ve eğiticilik görevini sürdürdü. 1981 yılında Cargıstay, filoloji bilimlerindeki adaylık
tezini savundu. “Yakutcada Karşılaştırmanın İfade Tarzları” başlıklı bu tez, Sibirya dilleri
üzerine yaptığı çalışmalarla tanınan Rus dilbilimci Maya İvanovna Çeremisina’nın danışmanlığında hazırlanmıştı. Cargıstay’ın tezi daha sonra 1986 yılında Novosibirsk şehrinde
“Sposobı Vırajeniya Sravneniya v Yakutskom Yazıke” adıyla (Rusça) kitap olarak yayınlandı.
Yuriy Vasilyev- Cargıstay’ın tezinin özet yayını (avtoreferat) 1981 yılında Kazakistan SSC
Bilimler Akademisi Dilbilim Enstitüsü tarafından Alma- Ata’da gerçekleştirilmiştir.
1989- 1991 yıllarında Yuriy Vasilyev Cargıstay, Rusya Federasyonu Eğitim Bakanlığı
Ulusal Okullar Yakut Şubesi Müdürlüğü görevini yerine getirdi.
1991- 1992 yıllarında araştırmacı, Yakut Devlet Üniversitesi Yakut Dili Şubesinde doçent olarak çalıştı.
1992 yılı Cargıstay’ın hayatında önemli bir değişikliğin yılı oldu. Ülkemize gelen araştırmacı Ankara Üniversitesi Dil, Tarih ve Coğrafya Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü’nde misafir öğretim üyesi olarak çalışmaya başladı. 1995 yılına kadar süren
bu görevinde hocalığının yanı sıra pek çok Türk bilim çalışanıyla ortak çalışmalara katıldı.
Bu çalışmalar arasında Fatih Kirişçioğlu, Gülsüm Killi ile birlikte hazırladıkları “Saha (Yakut) Halk Edebiyatı Örnekleri” adlı çalışma 1996 yılında Ankara’da yayınlandı. Bu yayının
yanı sıra Yuriy Vasilyev Cargıstay’ın “Sahaca (Yakutça) Sözlük” adlı çalışması 1995 yılında
Türk Dil Kurumu Yayınları arasında yer aldı.
1995 yılında ülkesine geri dönen Yuriy Vailyev- Cargıstay bu tarihten itibaren M. K.
Ammasov Kuzey Doğu Federe Üniversitesi, Rusya Federasyonu Kuzey Doğu Halkları Dil ve
Kültürleri Enstitüsü Yakut Dili Bölümünde çalışmalarına devam etti.
Araştırmacının Saha yerinde yaptığı diyalektoloji ve sözlük çalışmaları arasında
“Kratkiy Russko- Yakutskiy, Yakutsko- Russkiy Solvar” (Yakutsk, 1994), “Grammatika
Sovremennogo Yakutskogo Literaturnogo Yazıka. Ç. 2. Sintaksis” (Novosibirsk, 1995) ve
“Diyalektologiçeskiy Slovar Yakutskogo Yazıka. Dopolnitelnıy Tom” (Novosibirsk, 1996)
adlı çalışmalar da yer almaktadır.
Yukarıda künyelerini verdiğimiz üç yayın da Yuriy Vasilyev- Cargıstay ve alanında
uzman olan onun çalışma arkadaşlarıyla birlikte gerçekleştirilmiştir.
Bugüne kadar üç yüzün üzerinde makaleyi kaleme alan Cargıstay, ortak çalışmaların
Türkoloji için oluşturacağı zenginliğin farkına varmış bir bilim adamıdır. Bu nedenle onun
Türk bilim adamlarıyla ortak kitap çalışmalarının yanı sıra birlikte kaleme alınmış makale,
ortak sunulmuş tebliğleri de gerek Saha Yeri’ndeki gerekse Türkiye’deki bilimsel çalışmalar
arasında önemli bir yer almaktadır.
Ülkesine döndükten sonra da zaman zaman ülkemizdeki kongrelere katılan, Türkiye
ile bağlarını koparmayan Yuriy Vasilyev Cargıstay, 09- 15 Nisan 2006 tarihlerinde Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü tarafından gerçekleştirilen “I. Uluslar arasıTürk Dünyası Kültür Kurultayı”na katıldı. Yuriy Vasilyev- Cargıstay, 14 Nisan 2006 Cuma
günü “Eski Oğuzlar ve Saha Türklerinin Atalarının VIII- IX. Yüzyıl Dil, Kültür İlişkileri”
adlı tebliğini sunmuş ve Saha Türklerinin geçmiş kültürü ile ilgili yıllar içinde edindiği ile
birikimi Türkiye’deki meslektaşlarıyla paylaşmıştır.
1997 yılından itibaren başkanlığını Profesör Şakir İbrayev’in yürüttüğü Uluslar arası
Türk Akademisi’nde akademisyen kadrosunda yer alan Yuri İvanoviç Vasilyev- Cargıstay, 02
Mart 2011 tarihinde geçirdiği kalp krizi sonucu vefat etmiştir.
Muvaffak DURANLI
Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü
Devamını Oku
