Geçmişi, geleceği ve ânı anlatmanın çeşitli yoları bulunmaktadır. Bunlardan biri de roman dilini kullanmaktır. Roman ile mektuplar yazılabilir. Roman ile şiirsel metinler üretilebilir. Roman ile hikâyeler dile getirilebilir. Roman ile felsefe, sosyoloji, psikoloji tahlilleri yapılabilir. En iyi eğitim araçlarından biri roman. Osman Çeviksoy, öğretmen okullarının tarihini, Çorum İlköğretim okulunu merkeze alarak Bebiha romanında anlatıyor.
Bebiha, akıcı, sürükleyici, merak uyandırıcı bir roman. Bir oturuşta okunabilecek bir dile ve konuya sahip. Pürüz yok denecek seviyede. Osman Çeviksoy öykülerinde olduğu gibi romanlarında da ortalama okurun anlayacağı dil kullanarak halka sesleniyor. Bu yönüyle romanları sevilerek okunuyor ve beğeniliyor.
Bebiha romanı giriş, gelişme ve çözüm kavramlarını tam olarak karşılıyor. Erhan’ın köyde rüya görmesi ve okula gitme ihtimali bile yokken okula başlaması, ortaokul son sınıfta Bebiha ile karşılaşması, İlköğretmen okulunda Bebiha ile aynı okula düşmesi, Erhan’ın Çorum Ses gazetesinde yazarken Bebiha ile karşılaşması, İlköğretmen okulunun son sınıfında iken Bebiha ile aynı sınıfta okumaları, Erhan’ın bir türlü duygularını sevdiğine açamayışı, okulun son gününde bütün düğümün Erhan’ın Bebiha’yı sevdiğini söyleyerek çözülmesi…
Bebiha romanı otobiyografik özellik taşıyor. Osman Çeviksoy kendi yaşamından hareketle ele alıyor konuları. Biyografisinde yer alan “1951’de Çorum’a bağlı Feruz Köyünde doğdu. Feruz Köyü İlkokulunu 1964’te, Çorum Eti Ortaokulunu 1968’de, Çorum İlköğretmen Okulunu 1971’de…” cümleleri romanda karşılığını buluyor. İlkokul öğretmeninden başlayarak bütün öğretmenlerini hatırlıyor ve bazılarını romanda gerçek isimleri ile anlatıyor. Sınıf arkadaşları, çarşılar, sokaklar, şehrin önemli mekanları, esnaflar, okulda yaşanan sağ-sol olayları, öğrenci kavgaları… Üniversite ve lise öğrencilerinin eylemlere sık karıştığı yılları ele alıyor yazar ve hiç kimseyi suçlamadan, töhmet altında bırakmadan işliyor konusunu.
Rüyasında gördüğü kızın peşinden bir ömür
Romanda rüya kavramı öne çıkıyor. Daha köydeki okulu bitirdiğinde rüyasında bir kızı gören Erhan ona Rüya adını takıyor. Bu kızı şehirde bulacağını, bunun için de şehirde kalmanın tek yolunun okula gitmek olduğunu anlıyor ama dedesi ve amcası yoksulluğu bahane göstererek Erhan’ın okula gitmesine karşı çıkıyorlar. Erhan’ın okuyabileceğini, köydeki çocuklar içinde okulu en çok hak edenin o olduğunu ilkokul öğretmeni Nuri Bey söylüyor. Nuri Bey’in, babasıyla konuşması Erhan’ın hayatını değiştiren noktalardan birini oluşturuyor. Çünkü babası oğlunu okutmaya karar vermiştir. O andan itibaren Erhan rüyasında gördüğü kızı bulabileceğine inanmaya başlamıştır. Rüyasında gördüğü, Rüya adını verdiği kız ona rüyasında boşa gösterilmemiştir. Rüya ile yönlendirilmiş ve kendisine bir yol çizilmiştir. Erhan bu yola inanmış ve yürümeye karar vermiştir. Romanın sonunda Rüya’ya kavuşur ve mutlu sona ererler. Yazar Osman Çeviksoy, rüyasında gördüğü o Rüya ile ömrünü sürdürmeye devam ettiğini belirtmektedir.
Bebiha romanı yazarın hayatını anlatıyor demiştik. “Bebiha” kelimesinin hecelerini sondan alarak okuyunca yazarın eşinin adı çıkıyor. Romanın alt başlığı “Aşkın ve yoksulluğun romanı” adını taşıyor. Yazar Feruz köyünden çıkışından başlayarak rüyasını gördüğü kıza kavuşmasına, öğretmen olarak atanmasına kadar olan hayat dilimini anlatıyor. Yoksulluk yılların öğretmen olarak atanması ile bitiyor. Roman da okulu bitirdiği gün sona eriyor. Aşkın romanı denmesi de eseri tam ifade ediyor. Erhan romanın her bölümünde Rüya’yı arıyor, buluyor, ona şiirler, hikayeler yazıyor. Romanın kahramanı Erhan her an aşkının peşinden koşuyor. Temiz, duru bir aşk. Türk milletinin temiz evlatlarına temiz bir aşk hikayesi sunarak günümüzde pespaye bir şekilde parklarda, sokaklarda yılışık yaşanan aşk adı altında işlenen rezillikleri de eleştiriyor. Aşkın, en temiz duygularla ve saygı içinde yaşanması gerektiğini vurguluyor.
Bebiha romanı köyden kente göçün, kentte yoksullukla mücadelenin, kentte tutunmaya çalışmanın romanı. Köy hayatı ile şehir yaşamını ele alarak okurun ikisini de gözlemlemesi sağlanıyor. Köyün, yoksulluk içinde olsa da huzurun, mutluluğun, küçük şeylerle yetinmenin mekanı olduğunu görüyoruz. Kentin imkanlar barındırdığı, arananın bulunduğu bir mekan olduğunu görüyoruz. Yeni bir gelecek kurmak isteyenin kente göçmesi gerektiği düşüncesi romanda geçen tarihlerde daha çok kabul görüyordu. Bugün köyde imkan çoğaldı, tarım modernleşti. Köyden kente göç duracak noktaya geldi. Artık insanımız köye göçmeye başladı. Osman Çeviksoy’un kaleme aldığı yıllarla günümüz arasında epeyce bir değişim meydana geldiğini Bebiha romanı vesilesi ile gözlemleyebiliyoruz.
Tek kişilik mücadele
Romanda bütün Anadolu halkının mücadele içinde görüyoruz ama roman bize bir kişinin mücadelesini anlatıyor: Erhan. Erhan, idealist bir karakter. Kendine has bir düşüncesi, yolu, çizgisi olan bir kahraman. Duruma göre şekil almayan biri. Köyden çıkmış ve şehirde hem okumuş hem çalışmış, mücadelesini kazanmış birisidir. Bu yönüyle Bebiha, bir zaferin romanıdır. Yoksullukla mücadeleden zaferle çıkılıyor, şehir hayatına tutunma mücadelesinden zaferle çıkılıyor, öğrenci eylemlerine katılış ve oradaki karmaşadan zaferle çıkılıyor.
Bu romanda kaybedenler var ama yazarın tarafını tuttuğu kahramanları hep kazanmıştır. Erhan’la köyden okumaya gelen çocuklar birer birer okulu bırakıp köye dönmüşlerdir. Başka köylerden gelen ve azimle çalışmaya devam edenler başarıya ulaşmışlardır.
Roman “Aşkım Eşim” adını karşılayacak türden bir aşk romanı. Yazar baştan sona kendi aşkını, temiz sevgisini, özel hayatını, kendi hayat serüvenini anlatıyor. İmrenilecek kadar seviyeli, duru bir aşk. Günümüz gençlerin örnek olacak bir aşk. Ten zevkine, haz bataklığına düşmeden kalpten kopan bir ateşin yandığı yeri olgunlaştırması ele alınıyor. Artık aşk ile şehvetin ayrılması gerekiyor. Modern roman adı altında anlatılan aşkların tamamı şehvet ve haz çukurunun bataklığı… Okuyucuyu bu bataklıktan memleket sevdalısı, milli ve manevi değerlere gereken kıymeti veren yazarlar kurtaracaktır.
Yazarlık dersi
Bebiha romanının bir güzel yönü de okuruna yazarlık dersi vermesidir. Erhan, defterine şiir, hikaye deneme, fıkra türünde yazılar yazmaktadır. Hikayelerini sınıfta Türkçe öğretmeni okumakta ve gazetelerde yayınlamaktadır. Yazarlık denen uzun maceraya atılacak olanlar için başlangıçtaki sancılar ele alınarak yazar adaylarına zorluklarla mücadele edeceksen, sıkıntılara göğüs gereceksen bu yola girmelisin şeklinde bir mesaj veriliyor. Yazarlığın türleri yazarak, deneyerek başlaması gerektiğini de belirtiyor. Erhan şiirden fıkra yazılarına kadar birçok türde yazı yazıyor ama hikayeyle devam ediyor yoluna.
Okura mesaj
Okur, yoksulluğun insan onuru için aşağılayıcı olmadığı mesajını alabilir bu romandan. Mücadelenin insanı başarıya götüreceği mesajını da alabilir. Yazar adayı bir okuyucu çok daha farklı bir mesaj alır. Yazarlığın başlangıcına dair incelikleri not eder. Azmin insanı muhakkak zafere götürdüğü mesajı da çıkar bu eserden. Mesajı bol bir roman Bebiha. Yazarın bu romanla okuru oyalamadığını, okurunu düşünce bakımından bir basamak üste taşıdığını görmekteyiz. Bir eseri başarılı kılan en belirleyici unsur da okurunu bir basamak yukarı taşıması değil midir?
Tezli romanın hali
Bebiha, tezli bir roman. Bu tür romanlar bir fikri, bir düşünceyi, bir dünyayı anlatmayı amaçlar. Osman Çeviksoy, bu eseriyle bir tez ortaya koyuyor. Bir düşünce dünyası sergiliyor. Romanı roman olsun diye yazmıyor. Dünyasını anlatmak ve okurunu eğitmek maksadı ile anlatıyor vakaları. Peyami Safa, Reşat Nuri, Yakup Kadri, Halide Edip… Büyük romancılarımızın hepsi tezli roman yazmışlardır. Bir dünyayı anlatmak ve okurunu eğitmek için kaleme almışlardır eserlerini. Osman Çeviksoy romanda ne kadar kalıcı olur bilemem ama bu romanı ile tezli roman yazarları arasına girdiğini söyleyebiliriz.
Aşk sağlığa iyi gelir
Aşk, manevi duygularla birleşir insanı olgunlaştıran bir eyleme dönüşürse sağlığa da iyi gelir. Erhan’ın mutluluğu yakaladığı, aile saadetine kavuştuğu, görevinde başarıya ulaştığı, zor yılları geride bıraktığı mücadelesini aşkla kazandığı görülmektedir. Romanda bize zaferi anlatan Erhan’ın aşkıdır. Erhan rüyasındaki kıza aşık olunca ondan sonra her mücadeleye girer ve her zorluğun altından başarıyla çıkar. En zor anlarında bile aşkın tesiri onu ayakta tutar. Bunun içindir ki aşk sağlığa iyi gelir cümlesini Bebiha romanı vesile ile kurabiliyoruz.
Bebiha: Aşkın ve Yokluğun Romanı, Osman Çeviksoy, Akçağ Yayınları, Ankara, 2018.
