Gagauzların ilk çocuk dergisi 1991 yılında
Todur Zanet’in Ana Sözü gazetesinin bir
ilavesi olarak çıkardığı Kırlangaç’tır. Dergi
1991, 1992, 1993, 2001 ve 2002 yıllarında
aralıklı olarak toplamda 12 sayı çıktıktan
sonra yayın hayatına son verdi. Kırlangaç’tan
sonra Gagauz çocukları için çıkan bir diğer
çocuk dergisi Güneşçik’tir. Sabaa Yıldızı dergisini
çıkaran Stepan Bulgar, 1996 yılında
Güneşçik adını verdiği çocuk dergisini yayın
hayatına koydu. Günümüzde de halen yayın
hayatına devam eden bu dergiden sonra
uzun yıllar Gagauz çocukları için başka bir
yayın çıkmadı. Gagauz şair, yazar ve akademisyen
Güllü Karanfil’in öncülüğünde 2020
yılında “Guguşçuk” isimli yeni bir çocuk dergisi
yayın hayatına adım attı. Gagauz çocuk
edebiyatı adına önemli bir adım olan bu derginin
ilk sayısı “Güz-2020” de çıktı. Yılda, dört
sayı şeklinde yayınlanması planlanan derginin
şuan üç sayısı çıkmıştır.
Derginin içeriği anaokul ve ilkokul seviyesindeki
çocuklara hitaben hazırlanmaktadır. Her
bir sayısı dört mevsime uygun olarak tasarlanmaktadır.
“Güz”, “İlkyaz” ve “Yaz” sayılarında
kapak görselleri o mevsime ait temaları yansıtmaktadır.
Dergi, Güllü Karanfil’in baş redaktörlüğü
altında yayın yapmaktadır. Güllü
Karanfil dışında derginin hazırlığında yer alan
diğer kişiler ise şu şekildedir: Korektor Elena
Karamit, Dizayn Mariya Kuru ve Andrey Bejenar,
Resimci Natalia Kojokari. “Guguşçuk”,
Gagauz çocuklarına haberler getiren, onlara
Gagauzca söz taşıyan bir kuş olarak düşünülmüş
ve dergiye bu isim verilmiştir.
2021 yılı içerisinde Güllü Karanfil ile gerçekleştirdiğimiz
bir söyleşi de “Guguşçuk” çocuk
dergisi için şu bilgileri bizimle paylaşmıştır:
“Çocuklar ve dil konusu çok hassastır. Ne
yazık ki Gagauzya ve Ukrayna’daki 0-10 yaş
arası çocuklar Gagauzca’yı neredeyse hiç konuşamıyorlar.
Dil bu yaş grubunda yaşamaya
devam etsin diye çaba göstermeye çalışıyoruz.
Aileler Rusça konuşmayı tercih ediyorlar. Kreş
ve okul tek başına dili öğretemiyor. Eğitim sisteminde
ters giden bir şeyler var. Çocuklarda
dile karşı sevgi uyandırmak için modern bir
görünüme sahip renkli, eğlendirici ve öğretici
bir çocuk dergisi yayınlamaya karar verdim Dergiyi bu şekilde yayına hazırladım. İlk sayının
sponsorunu bulduğum zamanda dergi
gün yüzüne çıktı. Dergi Gagauzya’daki yönetim
ile Türkiye’deki Yurtdışı Türkler ve Akraba
Topluluklar Başkanlığı (YTB) tarafından çok
beğenildi. Dergiyi projelendirerek yayımına
devam etmesi için işe koyulduk. Derginin mali
gideri YTB ile Gagauz Dilini Kurtarma Fonu
tarafından karşılanmaktadır. Yılda 4 sayı yayınlanmaya
karar verilen dergi her defasında
3.000 adet olarak basılmaktadır. Dergi, Gagauzya
ile Ukrayna’daki Gagauz çocuklarına,
okul ve köy kütüphanelerine ücretsiz olarak
dağıtılmaktadır.”
Dergi, Güllü Karanfil’in de belirttiği gibi “Yurtdışı
Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı”
ile “Gagauz Dilini Kurtarma Fonu” tarafından
ayrılan finansal yardım ile çıkarılmaktadır.
Renkli, kuşe kağıda özenli bir baskı ile Gagauz
çocuklarına ulaştırılan bu dergide özellikle
milli kimlik ve dil bilinci ön planda tutulduğu
görülmektedir. Gagauz çocuklarının “Gagauz”
kimliğini tanımaları, Gagauz kültürünü ve
dilini öğrenmeleri açısından dergide bilgilendirici
metinler kullanıldığı göze çarpmaktadır.
Gagauz dilinin bilhassa anaokul ve ilkokul çağındaki
çocuklarda konuşma durumunun kritik
bir seviyede olmasından dolayı bu yayının ne
derece önemli olduğunun dikkatlerden kaçmaması
gerekir.
Derginin ilk sayısında yer alan “Sözün Özü”
başlıklı yazıda Güllü Karanfil, Gagauz çocuklarına
hitaben şu düşüncelerini dile getirir:
“Zaman hayır olsun, sevgili küçük dostum!
Bӓn şen, alacalı, bilgiç bir guguşum. Küçüküm,
ona görӓ bana herkez GUGUŞÇUK deer. Pek
beenerim okumaa, üürenmӓӓ, sormaa, aaraştırmaa.
Bilerim, ani sӓn dӓ benim gibi dünneyi
tanımaa isteersin. Masal, şiir, annatma, bulmaca
pek beenerim. Meraklı bilgi, şiir hem annatma
bulmak için pek çok küüyӓ uuradım. Senin
dӓ küüyünӓ geldim. Bu jurnal seni masallı, bilgi
dolu dünnelerӓ götürecek, düşündürecek, çalıştıracek.
Bişeyi becerӓmärsӓn, yok zararı, büüklerdӓn
yardım istӓ. Hazırsın mı? Hadi, ileri, bilgi
hem masal dünnesinä!”. Bu yazısında Gagauz
çocuklarına ana diliyle seslenen Karanfil, derginin
onlar için bilgilendirici, eğlendirici ve
öğretici tarafına dikkatleri çekmiştir.
Dergide Gagauz kimliğini tanıtan yazılara da
yer veren Karanfil, “Biz Gagauzuz!” başlıklı
kısa yazısında Gagauz çocuklarına vatanlarını
ve dillerini tanıtan bilgiler verir: “Uşaklar, bilersiniz
mi Dünnedӓ ne kadar devlet var? İkiüz altı
(206)! Bizim devletimiz – Moldova! Kartaya baktıynan,
Vatanımız üzüm salkımına benzeer. Biz,
gagauzlar, Moldovanın üülen tarafında yaşȇȇrız.
Bölgemizin adı Gagauz Yeri. Bu dünnedӓ yaşȇȇr
türlü milletlӓr! Herbirinin var kendi Ana dili. Ana
dili bizӓ dedelerimizdӓn gelӓn en paalı zenginnik.
Ana dilini bilmemӓӓ olmaz! Biz Gagauzuz da bunun
için hep lӓӓzım gurur duyalım! Çünkü bizim
atalar çalışkan, aarif, dooru insannardı. Onnar
başkasının varlıını çok görmӓzdi. Hep dirlii, usluluu,
yardımnaşmayı sevӓrdi! Bizim dilimiz bizim
için en tatlı dildir, çünkü biz onu ana südünnän
kablederiz. Ban bilerim, ani siz dӓ evdӓ ANA Dİ-
LİNİZDÄ lafedersiniz! Savaşın taa çok lafetmaa
ana dilimizdä. Bilin onu derindӓn hem kӓӓmil.
Çünkü bu dildӓ lafeder 300.000.000 – üçüz
milion insan (Tatarlar, Özbeklӓr, Kumuklar, Altaylar,
Kazaklar, Kırgızlar, Nogaylar, Ahıska Türkleri,
Türkmennӓr hem taa çok Türk halkları). Bizim
dillerimiz biri-birinӓ pek yakın, çünkü eski vakıtlarda
bu halklar bir halkmış.” Gagauz çocuklarının
ana dili bilincine ulaşmaları noktasında
Karanfil, yazısında çocuklara önemli mesajlar
vermektedir.
Bu misyonla dergiyi çıkarmayı sürdüren Karanfil,
her sayıda kimlik, vatan ve dil konularına
eğilmektedir. Ayrıca dergi içerisinde masal,
hikâye, çocuk şiirleri, bilmece, bulmaca ve
boyama gibi sayfalara da geniş bir şekilde yer
verilmiştir. Gagauz kadın şair ve yazarlarından
Aleksandra Kristova, Güllü Karanfil, Pelageya
Filioğlu ve Valentina Bujilova’nın kaleminden
çocukların seviyelerine uygun çocuk şiirleri ve
hikâyeleri her sayıda yer almaktadır. Derginin
sayfalarında M.Paçi’nin sözlerini yazıp bestelediği
çocuk şarkıları da bulunmaktadır.
Sonuç itibariyle kısıtlı maddi imkanlara rağmen
böyle nitelikli bir çocuk yayınının hayata
geçirilmiş olması oldukça önemlidir. Güllü
Karanfil’in büyük bir emek vererek çıkardığı
bu derginin yayın hayatına uzun yıllar devam
edebilmesi adına maddi desteğe her zaman
ihtiyacı olacaktır. Geniş Türk dil ailesinin bir
kolu olan Gagauzca’nın yaşatılması için bu yayının
desteklenmesi gerekmektedir.
