HaftanınÇok Okunanları
ERKUT DİNÇ 1
HUDAYBERDİ HALLI 2
HİDAYET ORUÇOV 3
FEYZA TUĞÇE FIRAT 4
Emrah Yılmaz 5
ELMİRA ACIKANOAVA 6
Gülzura Cumakunova 7
Yüz sayısı çıktı, “birinci dalya” dedik. On yıl içinde çok anlamlı etkinlikleri gerçekleştirmiş bir topluluk için bundan güzel bir gün olabilir mi?
Avrasya Yazarlar Birliği kurulalı yaklaşık on yıl geçti. Olmasaydı AYB Kardeş Kalemler de olmazdı. Kardeş Kalemler olmayınca da sayacağım ve çözümlemeye çalışacağım çok önemli faaliyetlerin belki de hiç biri yoktu. On yıllık bir sürecin şimdi bize getirdiği sonuç gönüllü bir çalışmanın, büyük ve yapıcı bir heyecanın ve özverinin zaferidir.
Kardeş Kalemler çıkmasaydı yüzlerce yeni yazarı tanımayacak, yüzlerce şiir, öykü, deneme okuyamayacaktık.
Her etkili ve sürekli etkinlik kendi doğuşu ve devamlılığıyla bir ontolojik varoluştur. Bu derginin ilk sayısı hazırlanırken acaba diğer bütün sayılarında nelerle, kimlerle, hangi edebiyat, sanat, kültür ve bilimsel buluşmalarla zenginleşip geniş Türklük dünyasında inanılmaz bir sinerjinin dalgalanacağını hesap edebilir miydik? Hangi engellerin bu arabayı durdurmak için çıkacağını ya da çıkmayacağını bilebilir miydik?
İlk sayısından itibaren bu derginin genel yayın yönetmeni Ali Akbaş, bu soruların ağırlığını herhalde içinde hep yaşamıştır.
Bir müjdeli faaliyetin gelecekteki etki ve dalgalarını bütünüyle kestiremezdik tabi. Dalgaların her an yeni şeyler sürükleyerek bıraktıkları ve mevcut varlığı da süpürüp götürdüğü, her şeyin gününü bile muhafaza edemeyen bir titrek güncelliğe vurulduğu bir zaman yaşıyoruz. Çok farklı, dalgalı, karmaşık, bilinirliğinden çok bilinmezliğiyle tahminler, ümitler, kaygılar yaşatan bir çağda, edebiyatın, sanatın hatta hayatın tam tamına robotik bir gelecek planlamasıyla olamayacağını bu kader bize gösteriyor. İnsanın, ülkelerin, edebiyatın olduğu gibi dergilerin de bir kaderi var tabii ki.
Talip olunan, yaşamasına katlanılan, sabrın ve müjdelerin büyük heyecanı bununla yaşanır, bu yeryüzünde şöyle bir görünüp binlerce benzerini yerine davet edip hızla uzaklaşan ve yiten tayf geçitleri gibi bilgi ve değer alaborasında bir şeylerin farkına varmak, derince hissetmek, yitirdiklerimizle muhafaza etmeye çalıştığımız değerler, bilgiler zevk-i selim telakkileri arasında ferdi ve milli bir bilinç koymak, yeni ve onarıcı araçlarımızı imal etmeye çalışmak, durmadan bir güzel “Kızılelma”nın peşinden ha bire yol kat etmek belki de bu yolun yolcularını bir cehennem çukuru algısı ve kaygısından kurtaracak ve bu yeryüzünde yaşamanın, anlamanın, varlığın ve kaderin farkına tam tamına vardıracaktır.
Bence son on yılın bir sivil girişim ve heyecanı olarak AYB ve Kardeş Kalemlerin yaptıklarının ülkemizde ve hatta dünyamızda örneği yoktur.
Belki kimi çevrelerce abartı sanılabilecek bu yargının nesnel ölçütlere dayandığını biraz sonra kimi rakamlarla açıklamaya çalışacağım ama şimdiden şunu söylemek de isterim ki bugün dünyada kendi milli sınırları dışında yüzlerce sanatçıya, yazara, edebiyatçıya, bilim adamına kendi ülkesinin yazarçizerinden daha çok sayfalarında yer veren ikinci bir süreli yayın yoktur.
Bir kere Avrasya Yazarlar Birliği kurulur kurulmaz stratejik olarak hemen bir derginin düşünülmesi ve kısa bir zamandan sonra bu düşüncenin Kardeş Kalemlerle gerçekleştirilmesi son derecede önemlidir. Zamanımızda bir etkinliğin gerçekleştirilmesi tek başına yetmez. Onun haber verilmesi, yapılanların bildirilmesi, yani iletişim en az faaliyetin kendisi kadar önemlidir. Üretilen bir malın pazarlanması olmazsa işe yaramayacağını ekonomiden biliyoruz.
Bu cümleden olarak Kardeş Kalemler dergisi olmasaydı AYB’nin varlığı ve faaliyetleri Tuva’dan, Hakas’tan, Çuvaşistan’dan Orta Doğu’ya, oradan Balkanlar’a kadar nasıl duyurulacaktı? AYB’nin yüzlercesi yanında en önemli diğer bir faaliyeti olan Türk Dünyası Edebiyat Dergileri toplantıları bu dergi sayesinde yapıldı. Bu dergi etrafında bu toplantılar olmasaydı Türk Dünyası Yazarlar Birliği de herhalde kurulamazdı. Sadece bu iki faaliyet ve sonuç bile Kardeş Kalemler dergisinin büyük işlevini ve görevini anlatabilir.
Kardeş Kalemlerin düzenlediği Türk Dünyası Edebiyat Dergileri toplantıları sayesinde; dergilerini, kitaplarını, yayın faaliyetlerini uzaktan uzağa izleyip de tanımadığım Türk Dünyasının değerli editörlerini, yayımcılarını, yazar ve bilim adamlarını bir salonda bir masa etrafında dinleme ve tanıma fırsatı bulduk. Sanıldığından zor ve karmaşık karakter taşıyan bu toplantıların rahatça düzenlenmesinde AYB Başkanı Yakup Ömeroğlu’nun büyük başarısı vardır.
Uluslararası mahiyetindeki bu toplantıların çok önemli karar ve sonuçlarından biri de Türk Dünyası Yılın Edebiyat Adamları seçimidir. Bugüne kadar yılın edebiyat adamları sırasıyla şöyle takdir edilmiştir. Ali Akbaş (Türkiye), Anar Rızayev (Azerbaycan), Tölen Abdik (Kazakistan), İsmail Bozkurt (Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti).
AYB’nin Kardeş Kalemler çevresinde gerçekleştirdiği çok önemli bir faaliyet de Kaşgarlı Mahmut Uluslar ve Uluslararası Hikâye Yarışmasıdır. Bu yarışmanın birçok faydası yanında ortak iletişim dili ihtiyacını bir kere daha göstermesi bakımından da önemi büyüktür. 2015 yılında gerçekleştirilen yarışmada değişik Türk Lehçeleri kullanan ülkelerden 18 yazarın yarışmaya Türkiye Türkçesi ile katılmaları da önemli bir işarettir.
Keza, Kardeş Kalemler dergisi Türk Lehçelerinde aktarma sorunlarını içinden yaşamış, bununla ilgili ulusal ve uluslararası çeviri toplantılarını düzenlemiş ve aktif olarak iştirak etmiştir.
Yayın hayatına başlamasından bugüne kadar kırk ülkeden çok sayıda yazar Kardeş Kalemlerde yazmıştır. Son elli sayısında bu dergide 950 yazar yer almıştır. Türkiye’de ve dünyada bugüne kadar bu kadar çok ülke yazarı bir dergide buluşmamıştır. 2015 yılı sonunda bu yazar sayısı tahminen 1100’e ulaşacaktır. Derginin bütün sayıları dikkate alındığında yaklaşık olarak bu sayı 2000 civarındadır. İki bin yazarın bugüne kadar bir dergide yer aldığı görülmemiştir. Bu kalem ordusu gittikçe artmakta ve bu derginin büyük manevi gücünün ve devamlılığının da ışıklı işaretini vermektedir. Şunu da önemle vurgulamam gerekir ki; son elli sayısında Türkiyeli 280 yazara karşılık Türkiye dışından 670 yazar bu dergiye güç vermiştir. Bu istatistik de dünyada eşi görülmemiş bir karakteri göstermektedir. Kendi ülkesinin yazarlarından iki kat daha fazlası ülke dışından olan bir süreli yayın faa liyeti de yoktur.
Dergide ülkeler ve yer alan metin sayıları ise şöyledir:
Afganistan: 2 şiir, bir makale, bir haber yazısı: Toplam dört metin.
Altay: Bir mülakat, bir haber yazısı: Toplam iki metin.
Arap Edebiyatı: 17 şiir, 7 mülakat, bir tanıtım yazısı, bir biyografi, 7 haber yazısı: Toplam: 33 metin.
Azerbaycan: 319 şiir, 57 hikâye, 12 deneme, 124 makale, mülakat 13, gezi yazısı 4, tanıtım yazısı 23, biyografi 23, haber yazısı 36: Toplam 617 metin.
Başkurdistan: 57 şiir, 7 hikâye, 16 makale, bir mülakat, 2 tanıtım yazısı, 4 biyografi, bir haber yazısı: Toplam: 88 metin.
Balkanlar ve Avrupa: Bir şiir, 5 hikâye, 10 deneme, 2 makale, bir mülakat, 6 gezi yazısı, bir haber yazısı: Toplam: 26 metin.
Batı Trakya: 13 şiir, 12 hikâye, 2 deneme, 2 makale, 20 biyografi: Toplam 49 metin.
Bosna Hersek: 9 şiir, bir hikâye, 2 deneme, 3 makale, 14 gezi yazısı, bir tanıtım yazısı, bir biyografi, 2 haber yazısı: Toplam 33 metin.
Bulgaristan: 23 hikâye, 2 deneme, 4 makale, bir mülakat, 2 tanıtım yazısı, 2 biyografi, bir haber yazısı: Toplam 35 metin.
Çin: Bir şiir, bir makale: Toplam 2 metin.
Çuvaşistan: 8 şiir, bir biyografi, 2 haber yazısı: Toplam 11 metin. Dağıstan: 2 şiir, 10 makale, bir biyografi, 2 haber yazısı: Toplam 13 metin.
Moldova: Gagavuz Yeri: 21 şiir, 2 hikâye, 3 makale, bir tanıtım yazısı, bir biyografi, bir haber yazısı: Toplam 29 metin.
Güney Azerbaycan: 19 şiir, bir hikâye, 3 makale, bir tanıtım yazısı, 4 biyografi: Toplam 28 metin.
Gürcistan: bir şiir, 2 makale, bir biyografi: Toplam 4 metin.
Hakasya: Bir hikâye, 2 makale, bir haber yazısı: Toplam 4 metin.
Irak Türkmeneli: 6 şiir, 5 hikâye, 6 makale, 2 makale, 2 tanıtım yazısı, 2 biyografi: Toplam 23 metin.
İran: Bir şiir, 2 makale, bir mülakat, bir gezi yazısı, 2 tanıtım yazısı: Toplam 7 metin.
Karaçay Malkar: 19 şiir, 18 hikâye, 4 makale, 5 mülakat, 3 tanıtım yazısı, 3 biyografi, bir haber yazısı: Toplam 53 metin.
Kaşkay: Bir makale: Toplam bir metin. Kazakistan: 68 şiir, 72 hikâye, 3 deneme, 55 makale, 9 mülakat, bir gezi yazısı, 5 tanıtım yazısı, 35 biyografi, 21 haber yazısı: Toplam 269 metin.
Kırgızistan: 100 şiir, 46 hikâye, 27 deneme, 130 makale, 24 mülakat, 2 gezi yazısı, 8 tanıtım yazısı, 15 biyografi, 20 haber yazısı: 372 metin.
Kırım-Tatar: 34 şiir, 3 hikâye, 2 deneme, 32 makale, 4 mülakat, 7 tanıtım yazısı, 8 biyografi, 5 haber yazısı: Toplam, 95 metin.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: 9 şiir, 11 hikâye, 15 makale, 2 mülakat, bir haber yazısı: Toplam 32 metin.
Kosova: 16 şiir, 4 hikâye, 6 makale, bir mülakat, 2 tanıtım yazısı, bir biyografi, 2 haber yazısı: Toplam 32 metin.
Makedonya: 12 şiir, 2 makale, bir tanıtım yazısı, 2 biyografi, bir haber yazısı: Toplam 18 metin.
Nogay: Bir hikâye, bir deneme, bir makale: Toplam 3 metin.
Özbekistan: 56 şiir, 23 hikâye, bir deneme, 52 makale, 4 mülakat, bir gezi yazısı, 4 tanıtım yazısı, 8 biyografi, 9 haber yazısı: 158 metin.
Rusya: 26 şiir, bir deneme, 4 makale, 2 mülakat, bir gezi yazısı, 4 özgeçmiş, 2 haber yazısı: Toplam 40 metin.
Tacikistan: Bir hikâye: Toplam bir metin.
Tataristan: 17 şiir, 6 hikâye, bir deneme, 40 makale, bir gezi, 2 tanıtım yazısı, 2 biyografi, 14 haber yazısı: Toplam 83 metin.
Tuva: 3 şiir, 3 hikâye, bir makale, bir tanıtım yazısı, 2 biyografi: Toplam 10 metin.
Türkiye: 257 şiir, 173 hikâye, 105 deneme, 134 makale, bir tiyatro yazısı, 20 mülakat, 10 gezi yazısı, 51 tanıtım yazısı, 48 biyografi, 220 haber yazısı: Toplam 1019 metin.
Türkmenistan: 53 şiir, 15 hikâye, 3 deneme, 30 makale, 4 gezi yazısı, 3 tanıtım yazısı, 4 biyografi, 5 haber yazısı: Toplam 118 metin.
Türkmen – Sahra: 19 şiir, 7 hikâye, 2 deneme, 13 makale, bir tiyatro yazısı, 2 mülakat, bir gezi yazısı, 4 tanıtım yazısı, bir biyografi, bir haber yazısı: Toplam 51 metin.
Ukrayna: 18 şiir, bir haber yazısı: Toplam 19 metin.
Uygur Özerk Bölgesi: 9 şiir, 4 hikâye, 15 makale, 3 biyografi, bir haber yazısı: Toplam 32 metin.
Yakutistan Saha: 2 makale, 2 biyografi, 3 haber yazısı: Toplam: 7 metin.
Yüz sayıda Kardeş kalemlerde yayımlanan metin sayısı 3432’dur. Bu metinlerin 1195’i şiir, 503’ü hikâye, 174’ü deneme, 725’si makale-inceleme, ikisi senaryo, 93’ü mülakat, 47 gezi yazısı, 125’i tanıtım yazısı, 207’si özgeçmiş-biyografi, 361’i haber yazısıdır.
Edebi metinler içinde en çok şiir (1195) sonra makale (725), hikâye (503) ve deneme (174) yayımlanmıştır. Yazarların aynı sayıda birden fazla şiirinin yayımlanması bu türün sayısını artırmıştır. Diğer türlere göre deneme metinlerinin nispeten az olmasının sebeplerini Kardeş Kalemlerin ilk 50 sayısını değerlendirdiğim incelememde belirtmiştim (Kardeş Kalemler: Büyük Atılım, 53.sayı, 62.s).
Sadece bu veriler bile Kardeş Kalemler dergisinin Türkiye’de ve Dünyada yegâneliğini göstermektedir. Dergide Azerbaycanlı yazarların şiirleri 319 iken Türkiyeli yazarların şiirleri 257 adettir. Buna mukabil 38 ülkeden gönderilen deneme sayısı toplam 69 iken sadece Türki ye’den 105 deneme dergide yer almıştır.
Kardeş Kalemlerde yayımlanan yazılar sadece kemiyet olarak değil edebi yönelimler bakımından da bir keyfiyet taşımaktadır. Azerbaycan’ın bütün Türk Dünyasında en çok şiire meyilli olduğu da bu keyfiyettendir.
Kardeş Kalemler Dergisinin yazar profili ayrıca inceden inceye değerlendirilmelidir. Ben ilk elli sayısı için yaptığım bir analizde (Kardeş Kalemler: Büyük Atılım, 53.sayı) azımsanmayacak sayıda kalemin ilk yazılarını bu dergide yazdıklarını tespit etmiştim. Son derecede önemli bir süreç ve sonuç gelmişti bu durum bana. Bir derginin mevcut yazarların eserlerini vitrine çıkarmak hizmeti yanında yazmayı teşvik etmesi ve ilk yazıları yayımlaması da edebiyat, sanat ve bilime büyük hizmettir. Bu cümleden olarak AYB bünyesinde 7.sini bu yıl sürdürdüğümüz Yazarlık Atölyesi’nde yetişen yeni yazarlarımızın şiir, hikâye ve denemeleri de bu dergide yayınlanmaktadır. Türk Dünyasının okuyucuları birçok yeni yazarı bu yolla tanıma fırsatını da bulmuştur. Çoğu ilk yazılarını Kardeş Kalemlerde yayınlayan bu değerli kalemleri büyük bir onurla kaydetmek isterim: Ataman Kalebozan, Ethem Göktürk, Nüvit Karaoğlu, Emel Şakacı, Aynur Turan, Berrin Müzeyyen Alpar, Melik Çağrı Küçükyıldız, Saffet Atak, Oğuz Atahan Başaran, Kamuran Özaktürk, Hatice Üzgül, Yağmur Atalay, Azize Kaya, Keziban G. Kaya, Seda Artuç, Ahmet Turğut, Büşra Demir, Büşra Konaktaş, Bünyamin Zile, Nesrin A. Ünal, Sema Tanrıverdi Ersöz, Ülkü Taşlıova, Rümeysa Atasoy, Süleyman Numanoğlu…
İlk yüz sayıda Kardeş Kalemler dergisi, hem kardeşliğin, hem insanlığın, hem barışın, hem kaliteli kültürün, hem bir araya gelmenin, hem sinerji yaymanın hem yarınlara özgüvenli ve umutla bakmanın gereğini fazlası ile yapmıştır.
Nice yeni dalyalara doğru umutlanırken, Avrasya Yazarlar Birliği Başkanı Yakup Ömeroğlu ve derginin genel yayın yönetmeni Ali Akbaş’la birlikte dergiye hizmeti geçen herkesi ve özellikle de uzak yakın bütün ülke yazarlarını hem tebrik ediyor hem de kutluyorum.