Yazarların Zirvesi: 90 Yıllık Edebi Yol
Kazakistan Yazarlar Birliği, ulusal edebiyatın gelişmesine, Kazak dilinin ruhunun yüceltilmesine, manevi mirasın korunmasına büyük katkı sağlayan tarihi bir kuruluştur. 1934 yılında kurulan Birlik bu yıl 90'ıncı yılını kutluyor. Bu yıl dönümü, Kazak edebiyatının geçmişine ve geleceğine saygı duruşu niteliğinde olup, ulusal konuşma sanatının gelişimini yansıtan önemli bir gündür. Yazarlar Birliği'nin tarihi, Kazakistan'ın kültürel, manevi ve sosyal yaşamının karmaşık dönemiyle yakından bağlantılıdır. Sovyet hükümetinin ideolojik baskısı altında bile Kazak yazarları milli edebiyatı, dili, kültürü korumak ve geliştirmek için mücadelelerini sürdürmüştür. Yazarlar Birliği'nin ilk üyeleri arasında, Kazak edebiyatının klasik örneklerini vücuda getiren ve gelecek nesillere örnek oluşturan Saken Seyfullin, Beyimbet Maylin, İlyas Jansügirov gibi Kazak edebiyatının isimleri de vardı. Sovyet döneminde yazarlar tek çatı altında birleştirilerek, onların yaratıcı özgürlükleri mümkün olduğunca desteklendi.. Yani Birlik aracılığıyla devlete ait yayınevlerinden kitap yayımlamak, edebiyat toplantıları düzenlemek ve edebiyatı topluma tanıtmak o dönemde yazarlar için büyük bir fırsattı. Yazarlar Birliği'nin bağımsızlık döneminde üstlendiği rol, yalnızca edebiyatın gelişmesine değil, milletin manevi dirilişine de katkıda bulunmuştur.
Ülkemizin 1991 yılında bağımsızlığını kazanmasının ardından Yazarlar Birliği'nin faaliyetleri yepyeni içeriklerle dolmaya başladı. Sovyet hükümetinin ideolojik kısıtlamaları kaldırıldı ve yazarlar, eserlerinde tarihsel gerçeği, ulusal kimliği ve özgür düşünceyi açıkça ifade edebildiler. Bu dönemde Birliğin temel görevi bağımsız ülkenin edebiyatını yeni bir doğrultuda geliştirmekti. Yeni siyasi, ekonomik ve kültürel değişimler Kazak yazarların eserlerine yeni bir nefes kattı ve toplumsal değişimlere ses verdi. Yeni nesil edebî tür ve akımlar ortaya çıktı ve yeni yazarların isimleri tanındı. Genç yazarlar daha önce hiç tartışılmayan sosyal, felsefi ve kültürel konuları tartışmaya başladılar. Yazarlar Birliği, bu yeni neslin temsilcilerini desteklemeye, edebiyata olan ilgiyi artırmaya, edebiyat etkinlikleri düzenlemeye ve dış ülkelerle ilişkileri güçlendirmeye odaklandı. Bugün Yazarlar Birliği geleneklerini sürdürüyor, modern edebiyat akımlarına uyum sağlıyor ve yaratıcı girişimleri destekliyor. Yani ülkenin yetenekli yazarlarını bir araya getiren edebi ve kültürel yaşamın merkezi haline gelmiştir. Kitap basımına destek olmak, genç yazarların edebiyata katılımı, çeşitli yarışmaların düzenlenmesi ve ödüller bugün Birliğin görevlerinden sadece bir kısmıdır. Yazarlar Birliği, son yıllarda yabancı edebiyat kuruluşlarıyla ilişkilerini güçlendirerek, Kazak edebiyatının dünya arenasına taşınması yönünde kapsamlı çalışmalar yapıyor. Geçtiğimiz beş yıl boyunca Kazakistan Yazarlar Birliği, ülkenin kültür ve edebiyat hayatına önemli katkılarda bulunmuş, uluslararası edebiyat dernekleriyle yakın ilişkiler kurmuş, Kazak edebiyatını dünyaya tanıtmak için birçok çalışma yürütmüştür. Bu, Kazak edebiyatının dünya çapında tanınması yolunda önemli bir adımdır.
Milli Kültür, Dil ve Edebiyatın Küreselleşmesi
Geçtiğimiz 5-6 yıl içerisinde gerçekleştirilen etkinlikler ile uygulanan projeler, ülkenin manevi kalkınmasına ve milli edebiyatımızın yeni boyutlara taşınmasına büyük katkı sağladı. Ana olaylara odaklanırsak, Astana'nın 20. yılı dolayısıyla düzenlenen uluslararası şiir festivali "Ak Ordalı Astanam"a dünyanın dört bir yanından tanınmış şairler geldi. Eserlerini okudular, başkentin turistik yerlerini gezdiler, Bayanavul ve Burabay'a gittiler. Etkinlik kapsamında "Dünya Şairleri Kazakistan'ı Konuşuyor" başlıklı bir koleksiyon yayımlandı. “Modern Sözün Enerjisi” konulu Avrasya Edebiyat Forumuna da 30 Avrasya ülkesinden 40'a yakın yazar ve ülkemizden 100'e yakın delege katıldı. Forum, Kazak edebiyatının uluslararası arenadaki rolünü artırdı. Ayrıca Astana şehir yönetimiyle ortaklaşa düzenlenen “İpek Yolu Başkentlerinin Yazarları” forumu, 25 ülkenin yazarlarıyla ikili iş birliğinin güçlendirilmesinin yolunu açtı. Cumhurbaşkanlığı desteğiyle düzenlenen “I. Asya Ülkelerinin Yazarları Forumu”na Nobel Ödülü adayları katıldı.
Ve 2023 yılında polisiye türünün babası, mümtaz yazar, Kazak şiirinin seçkin temsilcisi, çocuk edebiyatının kurucularından Kemel Tokaev ve milli hafızada iz bırakan Muzafar Alimbayev'in 100. yılları kutlanıyor. Milletimizin anısına kutlanan bu yıl, Kazak çocuk edebiyatının büyük temsilcisi, klasik yazar Berdibek Sokpakbev'in doğumunun 100. yılı UNESCO düzeyinde anılmakta. Ayrıca bugün, Kazakistan Cumhuriyeti Kültür ve Enformasyon Bakanlığı'nın desteğiyle “Yazarların Edebi Üstatlık Okulu”, “Kazakistan yazarlarının BDT ülkeleri arşivlerinde sürdürdükleri araştırma çalışmaları” ve "Yeni Kazakistan'ın edebi ve bilişsel panoraması" konulu stratejik projeler sistematik olarak yürütülmektedir. Bu projelerle edebiyatımız yeniden canlandırılacak, genç yeteneklerin desteğiyle milli edebiyata yeni bir soluk kazandırılacak. Bugün Kazakistan Yazarlar Birliği'nin 1010 üyesi vardır. Üyelerimizin çoğunluğu Almatı ve Astana'da yaşamaktadır. Düzyazı, şiir, eleştiri, hiciv, edebi çeviri, kurgu, gençlik edebiyatı, Uygur ve Rus edebiyatı alanlarında çeşitli tür kurullarında çalışmalar yapılmaktadır. Yazarlar Birliği üyelerinin yaratıcılığı tür kurullarınca incelenerek yeni basılan kitaplar düzenli olarak değerlendirilir. Her yıl şair ve yazarların yıldönümlerini kutluyor ve en iyi edebi eserleri devlet ve uluslararası ödüller için teklif ediyoruz. Bunlar arasında edebiyat alanındaki en büyük ödüllerden biri de “Uluslararası ‘Alaş’ Edebiyat Ödülü”dür. Yazarlar Birliği, vefat eden yazarları anısına düzenli olarak anma etkinlikleri düzenleyerek isimlerinin sonsuza kadar anılması için faaliyetler gerçekleştirmektedir. Ayrıca Kazakistan Cumhuriyeti Kültür ve Enformasyon Bakanlığı işbirliğiyle yazarların eserleri resmi talep ile yayınlanmaktadır. Bu Kazak edebiyatının tanıtımında önemli adımlardan biridir.
Bugün Yazarlar Birliği'nin temel görevlerinden biri Kazak edebiyatını yeni boyutlara taşımak, genç yazarların gelişimini desteklemek ve edebiyatı toplumda bir eğitim aracı olarak kullanmaktır. Sadece milli edebiyata değil, Kazak dilinin desteklenmesine ve kültürünün korunmasına da önem verilmektedir.
Edebiyat yarışmaları ve ödül sisteminin geliştirilmesi, yaratıcı akşamlar ve sergilerin düzenlenmesi, gençler arasında edebiyata olan ilginin artırılması, dünya edebiyatıyla ilişkilerin genişletilmesi Birliğin mevcut ve gelecek planlarının bir parçasıdır. Ayrıca, Yazarlar Birliği'nin kurulmasıyla birlikte günümüzde “Kazak Edebiyatı” gazetesinin yanı sıra “Juldız”, “Prostor”, “Jalın” adlı edebiyat dergilerinin de yayımlandığını vurgulamak yerinde olur. Bu yayınların Kazak edebiyatının güncel konularının tartışılması ve modern eserlerin okuyucuyla buluşturulması açısından önemli bir rol oynadığını bilinçli okuyucunun iyi fark ettiğini düşünüyorum.
Sonuç olarak bu 90 yıl boyunca Kazakistan Yazarlar Birliği'nin gerçekleştirdiği her girişim edebiyatımızın ve kültürümüzün gelişimine önemli katkılar sağlamıştır. Kazak edebiyatı bazı öncü olaylarla yeni boyutlara yükseldi ve ulusal değerlerimiz küresel düzeyde tanındı. Dolayısıyla sadece edebiyatseverler için değil, toplumun geneli için bu yıldönümünün, Birliğin geçmişteki başarılarının kutlanmasının yanı sıra gelecekte yeni kilometre taşları için de rehberlik edeceği aşikârdır.
Eğer edebiyat milletin manevi aynası ise, o aynadaki görüntünün mümkün olduğu kadar net ve anlamlı hale getirilmesi, Kazak halkının kültürel ve manevi mirasının gelecek nesillere aktarılması için Yazarlar Birliği önemli çalışmalar yapmaya devam edecektir.
