Ruhu aziz olan Kemel Tokayev ile onun eşi sevgili Turar teyze hakkında yazı yazmak pek kolay değil, ama çok düşündüm. Onları anarken hala yüreğime hüzün çöker, çok duygulanırım. Yine de böyle farklı yaratılışa sahip olan mümtaz şahsiyetlerin özelliklerini, onların gönüllerde bıraktıkları izleri ve yaşanmış misalleri aktarmayı kendime borç sayarım. Çünkü eşim Serikkali ile birlikte bu güzide insanlarla ailece güzel ilişkiler kurduk. Onlar gerçekten insaniyetin olumlu yanlarıyla kendilerini tanıttılar. Bizler de onlardan çok şey öğrendik. Bizler için onlar birer örnekti. Ayrıca onlardan çok iyilik gördük. Dostluk ilişkilerimiz sağlamdı ve gerçekti. Bizler bu ter ü taze duygularla onların küçük dostları olduk.
Onların sayesinde Kasım Kaysenov, Müslim Bazarbayev, Sattar İmaşev, Abduali Kaydarov gibi ülkemizin gelişmesine büyük katkı sağlayan devlet ve bilim adamlarıyla aynı sofrayı paylaştık. Kemel Tokayev ile Turar teyzeye misafirleri karşılamada ve hazırlık yapmada yardım etmeye çalıştık. Yardımcı olmuşsak ne mutlu bize! Bizler onlara hizmet etmekten büyük onur duyardık. Tabi ki, bu temiz ve saygın insanlardan çok şey öğrendik, hayat yolumuzun yönünü onların sayesinde belirledik. “Bilgeyle dost olursan, bilge olursun” derler ya, bizler de onlara her zaman benzemek istedik.
Kemel Tokayev 50.ci yıllarda “Kazakistan Piyoneri” gazetesinde görev yapıyordu. Onun sabırlı oluşu her yanından görünüyordu. Pek acele etmezdi, hep düşünceliydi ve derin kültür sahibiydi. O, tanınmış yazar ve gazeteci olmasına rağmen çok mütevaziydi. Onun kibirlendiğini hiç görmedik. Birisi hakkında kötü konuştuğuna veya sesini yükselterek sövdüğüne de şahit olmadık. “Büyüklük mütevaziliktedir” sözünü Kemel Tokayev’ten örnek alarak öğrendik. O dönemde Kazak aydınları dünyanın peşine düşerek farklı yollardan kazanç elde etmeyi pek düşünmezlerdi. Kültür seviyesi pek yüksekti. Kemel Bey de onlardandı. O, güzel ahlaka ne kadar önem verdiyse, elbisenin temizliğine ve düzene de o kadar özen gösterirdi. Bizler her zaman onun kültürlü karakterine özenirdik.
Kemel Tokayev zamanını boşuna geçirmezdi. İş saatini de, dinlenme saatini de verimli geçirmeyi bilirdi. Misafirlikte bulunmanın boşu boşuna zaman harcamak gibi telakki etse de, onu telafi etmeyi de iyi bilirdi. “Ancak hayvanlar mutlu anları değerlendirmezler” diyerek her anın boş gelmemesine dikkat ederdi. Bizlere de zamanın kıymetini öğretirdi. Onun çalışma düzeni de farklıydı. O, işinden döndükten sonra yemeğini yer ve az dinledikten sonra yine çalışma masasının başına geçerdi. Gece boyunca masadan kalkmaz, yazıyla ilgilenirdi. Şafaklar sökmeye başlayınca biraz kestirir ve kahvaltısını yapıp işine giderdi. Günlük düzeni buydu ve hayatın sonuna kadar buna dikkat etti. Kafaya taktığı güzel fikri gerçekleştirmeden rahat edemezdi. Yazmak kadar onun için değerli bir şey yoktu. Ondan dolayı o, yeteneğini, kabiliyetini, sabrını ve azimliğini bu yolda denedi. İnci gibi dizerek kağıda bıraktığı her yazıya o kadar özen gösterirdi ki, onun ne kadar titiz, düzenli, kararlı ve gayretli olduğunu anlardınız. Kemel Tokayev’in hayattan aldığı şeyleri çoktu, acısıyla tatlısıyla her şeyi iyi anlıyordu.
Kemel Tokayev, Kazak edebiyatının polisiye romanını ilk yazan yazardır. Dedektif türünün gelişmesine büyük emek verdi. Okuyucularının sevgili yazarına dönüştü. O dönemde özellikle üniversite öğrencileri onun herbir eserini büyük bir ilgiyle okuyarak takip ederlerdi.
Kemel Tokayev, eşi ile çocukların hakkını hakkıyla ödemiştir. Aslında o ev işlerinden uzak dururdu. Zaten Turar teyze de ona müsaade etmezdi. Teyze, kadınlar içinde bir güldü. Soylu aileden gelen, muhafazakar bir yapıya sahip kadındı. Konuşurken acele etmezdi. Çok kültürlüydü. Teyze eşinin kıymetini nasıl bilmişse, evlatlarına da aynısını öğretirdi. Ailede en büyük Kemel Bey idi ve teyze onun kararını beklerdi. Ev sahibi de ev içinde kimseye ses yükseltmezdi. Bu ailede yaramaz kimse yoktu. Evlatları da hiçbir zaman nazlanarak anne ile babalarını rahatsız etmezlerdi. “Terbiye beşik ile eşikten olur” dedikleri gibi, aile içindeki merhamet ile saygı, çalışmaya ve bilgiye özenlik ana sütüyle, baba timsaliyle gelişmiştir.
Bundan dolayı evlatları düzenli yetişti. Kemel Bey ile Turar Hanımı utandırmadan Anavatanlarına sadık ve saygılı büyüdüler. Tam da örnek alabilecek vatandaş oldular. Tabi ki, evin içinde gördükleri talim ve terbiye onlar için bir baba ve anne mirasıydı. O güzel insanlardan sonra güzel söz, silinmez iz, parlak göz kaldı. “Mutluluk değerini bilene gelir” sözü ne kadar da doğrudur!
Almatı, 2003
