Özbekistan Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi, Türkistan istiklâli için mücadele eden Basmacı (Korbaşı)
Hareketi mensubu sürgün ve idam edilen 208 Türkistanlı aydın akladı.
Mahkemeden yapılan açıklamada, bu aydınların eski Sovyet yönetimince rejime karşı çıkma, silahlı
çete kurma, silahlı isyan, baskın düzenleme ve rejime karşı olan yabancı ülkelerle işbirliği yapmakla
suçlandığı belirtilirken, Özbekistan Yüksek Mahkemesince söz konusu kişilerin beraatına karar
verildiği vurgulandı.
BASMACI HAREKETİ MENSUBU 173 TÜRKİSTANLI AYDIN AKLANDI
Sovyetler Birliği döneminde Türkistan'ın bağımsızlığı için mücadele eden Korbaşı Hareketi'nin 208
mensubu, Özbek aydınlarının mücadelesi sonucunda Özbekistan Yüksek Mahkemesi tarafından
aklanmıştı. Mahkemenin yapmış olduğu açıklamada bu isimler ile ilgili Nisan ayının son haftası
başlayan davanın sona erdiği bildirilmişti.
Türkistan'ın bağımsızlığı için mücadele veren mücahitler, Sovyetler Birliği yönetimi tarafından silahlı
isyan girişimi ve rejime karşı olan yabancı ülkelerle iş birliği yaptıkları için suçlanmıştı. Özbekistan
Yüksek Mahkemesi, dönem içinde hiçbir mahkeme kararı olmadan haklarında hain suçlamasının
düştüğüne ve söz konusu kişilerin beraatına karar verilmişti.
TÜRKİSTANLI BASMACI HAREKETİ MENSUPLARI İÇİN KOMİSYON KURULDU
Özbekistan'da 2021 yılının Ağustos ayında Sovyet döneminde yargılanan mücahitlerin aklanmasına
yönelik çalışmalar yürüten bir komisyon kuruldu. Özbekistan Yüksek Mahkemesi, Türkistan'ın
bağımsızlığı için Sovyet rejimince yargılanan 115 Türkistanlı Mücahidi, ardından aynı yıl ocak ayında
120 Türkistanlı mücahidi mahkeme kararıyla aklamıştı.
Sovyetler Birliği'nde 1937-1953 yılları arasında sadece Özbekistan'da yaklaşık 100 bin kişi rejim karşıtı
olarak farklı cezalara çarptırılmış ve 13 bin kişi ise kurşuna dizilmiştir.
Uluslararası Babür Şah Konferansı
TÜRKSOY, Özbekistan Kültür ve Turizm Bakanlığı, Özbekistan Yüksek Eğitim, Fen ve İnovasyon
Bakanlığı, Fergane Valiliği, Kokand Valiliği ve Kokand Üniversitesi iş birliğiyle Özbekistan’da 13-14
Nisan 2023 tarihleri arasında “Uluslararası Babür Şah Konferansı” düzenlendi.
2023 yılının Babür İmparatorluğu’nun kurucusu, büyük devlet adamı ve şair Zahiriddin Muhammed
Babür’ün doğumunun 540. yılı olması münasebetiyle Büyük İpek Yolu’nun en kadim şehirlerinden biri,
bilim merkezi, Kokand Hanlığı’nın başkenti Kokand şehrinde gerçekleştirilen konferansa TÜRKSOY
Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Bilal Çakıcı, Kokand Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Gofurcon
Zohidov, Taşkent Devlet Özbek Dili ve Edebiyatı Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Şuhrat Sirociddinov,
Fergane İl Vali Yardımcısı Prof. Dr. Hurşitcon Ahmedov, Kokand Şehir Valisi Marufcon Usmonov,
Uluslararası Babür Vakfı Başkanı Zakircan Maşrabov, Özbekistan Yazarlar Birliği Başkan Yardımcısı
Botircan Ergaşev, öğretim üyeleri ve çok sayıda öğrenci katıldı.
TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Bilal Çakıcı, konferansın açış oturumunda yaptığı
konuşmada,“5 Kasım 2022 tarihinde Türk Dünyası Kültür Başkenti Bursa’da düzenlenen TÜRKSOY
Daimî Konseyi 39. Dönem Toplantısı’nda Özbekistan Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanı Sayın
Ozodbek Nazarbekov tarafından 2023 yılı TÜRKSOY faaliyetleri kapsamında Zahiriddin Muhammed
Babür’ün doğumunun 540. yılı olması münasebeti ile çeşitli etkinliklerin düzenlenmesi teklif edilmişti.
Sayın Bakanımızın teklifleri doğrultusunda Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Özbekistanlı
bilim insanlarımızın katılımlarıyla bugün Uluslararası Babür Şah Konferansı’nda sizlerle bir aradayız.
Dünya tarihinde unutulmaz iz bırakan Türk Dünyasının öncü isimlerinden Zahiruddin Muhammed
Babür; büyük bir şair, bilim adamı ve devlet önderi olarak ünü bütün dünyada duyulmuş önemli
şahsiyettir. Onun eşsiz manevi mirası; sadece Özbek milli kültürü ve edebî-estetik düşüncesinin
oluşmasında değil, bütün Türk Dünyası’nın edebiyat, bilim ve devletçilik tarihinde de özel bir yere
sahiptir. Bugün, ülkelerimiz millî kalkınmanın yeni bir aşamasına adım atarken, hayatımızın her
alanında köklü değişiklikler meydana gelirken, Mirza Babür’ün çok değerli mirasının derinlemesine
incelenmesi ve yaygınlaştırılmasına daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Bu bağlamda büyük ecdadımızın
eserlerinin millî ve evrensel niteliği, genç nesillerimizin fikrî ve manevi potansiyelinin artmasındaki
büyük rolü ve etkisi dikkate alınarak Özbekistan Cumhurbaşkanı Sayın Şevket Mirziyoyev’in
kararlarıyla yurt içi ve yurt dışında yürütülmekte olan çalışmaları yakından takip ediyor ve gerçekten
gurur duyuyoruz. Özümüze, kültürümüze, ortak miras ve değerlerimize sahip çıkarak onun
yaşatılması için harcanan Özbekistan’daki bu yoğun çaba ve emek tüm Türk Dünyası’na örnek
niteliğindedir.” diyerek gösterdikleri nazik ve üstün ev sahipliğinden dolayı; Fergane Valisi Hayrullo
Bozorov’a, Kokand Şehir Valisi Marufjon Usmonov’a, Konferansımızın teşkil edilmesinde öncülük
eden; Kokand Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Gofurjon Zaxıdov’a, Taşkent Devlet Özbek Dili ve
Edebiyatı Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Shuhrat Sirojiddinov’a ve konferansa birbirinden değerli
sunumlarıyla katkıda bulunan kıymetli akademisyenlere ve emeği geçen tüm paydaşlara teşekkür etti
ve konferansta sunulan bildirilerden oluşan kitabın yayınlanacağını belirtti.
Kokand Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Gofurjon Zahıdov, “Türk Dünyası’nın bilim insanlarının
katılımlarıyla düzenlenen bu tarz konferanslar; bilimsel açıdan tarihimizi araştırılması ve
incelenmesinde iş birliği içerisinde olduğumuzun bir göstergesidir.” diyerek tüm katılımcılara başarılar
diledi.
Fergane İl Vali Yardımcısı Prof. Dr. Hurşitcon Ahmedov, “2022 yılında TÜRKSOY ve Fergane
Valiliği arasında ortak Türk kültürünü, sanatını ve turizmini daha da geliştirmek amacıyla bir iş birliği
protokolü imzalanmıştı. İmzalanan günden itibaren söz konusu iki kurum iş birliğinde önemli
projelerin yanı sıra çeşitli konferans, sempozyum ve panelleri düzenlemekteyiz. Türk Dünyası’nın
ortak değeri Zahirüddin Muhammed Babür anısına teşkil ettiğimiz bugünkü konferansımız ise
planladığımız en özel etkinliklerimizden biridir ve inşallah yeni ufuklara vesile olacaktır. Ecdadımızdan
öğreneceğimiz çok şey var, daha biz yolun başındayız, gençlerimizin geleceği için bunun gibi
etkinliklerimize çok ihtiyacımız var.” ifadelerini kullandı.
Açış töreninin sonunda TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Prof. Dr. Bilal Çakıcı, Türk Dünyası’nın
eğitim, kültür, sanat ve turizmine yapmış olduğu katkılarından dolayı Kokand Üniversitesi Rektörü
Prof. Dr. Gofurcon Zohidov’u “TÜRKSOY 30.Yıl Madalyası” ile taltif etti. Ayrıca, konferansın
düzenlenmesinde emeği geçen paydaş kurum ve kuruluşların yetkililerine günün anısına plaket
takdiminde bulundu.
Dört oturumdan oluşan Uluslararası Babür Şah Konferansı’na; Azerbaycan’dan Prof. Dr. Ramiz Asker,
Kazakistan’dan Prof. Dr. İslam Zhemeney, Doç. Dr. Aiman Tlepbergenova, Doç. Dr. Gul Bayandına, Dr.
Sharipa Nurzhanova, Kırgızistan’dan Prof. Dr. Baibolot Abytov, Prof. Dr. Kubanychbek Kalchekeev,
Doç. Dr. Sydyk Smadııarov, Doç. Dr. Arstanbek Ilebaev, Doç. Dr. Zholdoshbek Botonoev, Doç. Dr.
Abdymitalip Murzakhmetov, Dr. Ainura Akhmatova, Özbekistan’dan Prof. Dr. Ziyodaxon
Tesheboyeva, Prof. Dr. Marguba Abdullayeva, Prof. Dr. Haydarbek Bobobekov, Türkiye’den Prof. Dr.
Bilal Yücel ve Doç. Dr. Veli Savaş Yelok katıldı.
Öğrencilerin yakın ilgiyle takip ettiği konferansta akademisyenler tarafından Babür’ün hayatı,
“Babürname” başta olmak üzere bütün eserlerinin dil, edebiyat, tarih, coğrafya, biyoloji gibi birçok
alan için sunduğu veriler, çeşitli yönleriyle ele alındı.
Konferansın kapanış oturumunda Zahirüddin Muhammed Babür’ün eserlerindeki gizemin tam
anlamıyla çözülemediği ve her okunduğunda yeni bilgilere ulaşıldığı vurgulanarak daha çok
araştırmaların yapılması gerektiğinin altı çizildi ve bu bağlamda çeşitli tekliflerde bulunuldu.
İki gün devam eden konferans, katılımcılar için Babür’ün eserlerinden oluşan tiyatro gösterileri,
konserler ve Kokand şehrinin görülmeye değer tarihî mekânlarına düzenlenen gezi programıyla sona
erdi.
